به گزارش سلام سربدار به نقل از جغتای سلام، شهر جغتای از قدیمالایام به باغهای زیبا و سرسبز و آب و هوای مطبوع شناخته میشود که هرساله نیز بسیاری از جغتاییهای غیربومی و سایر توریستها نیز اغلب به همین خاطر در مناسبتها و در اوقات فراغتشان به این نگین سبز سفر میکنند تا از این موهبات الهی بهرهای ببرند. درسالهای اخیر نیز با مورد توجه قرار گرفتن این امر و همچنین رفت و آمد به مزار شهدای گمنام طرح باغراه اجرا شد تا در جهت افزایش بهرهوری و سهولت استفاده از باغها گامی برداشته شده باشد؛ اما در سالهای اخیر بیتوجهی مسئولین جهاد کشاورزی باعث زیانهای متعدد به باغهای جغتای شده است که بسیاری از نتایج آن در آینده مشهود خواهد بود که به برخی از آنها اشاره میکنیم.
الف) خطر آفات بهویژه کرم خراط (پروانه فری)
این مشکل به یکی از قدیمیترین معضلات باغها بدل شده است که اگر اقدامی مؤثر و همه ساله در جهت رفع آن برداشته میشد اکنون کار به نقطه بحرانی نمیرسید. در همه این سالها فقط چند اقدام آن هم بهصورت پراکنده و برنامه ریزی نشده صورت گرفت که چون مداوم و مستمر و با نظارت انجام نگرفت تأثیری بر روی این آفت مخرب نداشت. از این اقدامات میتوان به
توزیع فانوس و تشت در بین باغداران برای نصب بر روی درختان جهت از بین بردن پروانه فری که با عدم نظارت جهاد فانوسها به استفاده شخصی مردم رسید. در همان دوران کلاسهای مختصری نیز برگزار گردید که شرکت کننده چندانی نداشت و دیگر برگزار نشد.
نصب تلههای نوری بر روی درختان که تعداد آنها بسیار کم بود و نیز پس از مدتی به دلیل عدم نگهداری مناسب و سرکشی بهموقعاز آنها، خراب و معدوم شدند.
سم پاشیهای گاه و بیگاه و پراکنده جهت نابودی آفت که بدون زمان بندی مناسب و تنها در چند سال اندک صورت پذیرفت.
هرس گسترده درختان گردو بااینکهبهخوبی و با جدیت انجام شد تنها در یک سال صورت گرفت و مانند سایر پروژهها، اصولی و مستمر برنامه ریزی نگردید.
ب)ساخت و سازهای نامناسب در محدوده باغها
در چند سال اخیر شاهد رشد ساخت و سازها درون باغهای زیبای شهر هستیم و این در حالی است که هنوز قانون مدونی برای این مسئله توسط نهادهای مسئول تهیه و ابلاغ نشده است. ساخت و سازهای ناهمگون با فضای سبزباغهای جغتایمانند دیوارهای بلند سیمانی دور باغها، ساختمانهای مرتفع با ظاهری کلاسیک و ناسازگار با محیط و استفاده از نردهها و دربهای بزرگ فلزی از غالب این مشکلات هستند که بهطور قطع اگر فکری برای این مسئله نشود فضای بکر و دست نخوردهیباغها جغتای در جدال با آهن و سیمان تخریبمیگردد. بدیهی است که باید نظارتی بر نحوه دیوارچینیها و ساخت و سازها صورت گیرد تا باغها فضای دلنشین و زیبای خود را حفظ کنند و به دست بشر بیروح و آشفته نگردند.
همان طور که در ساخت باغراه نیز در حالی که میشدبهراحتی با بتن ریزی و بلوکهای سیمانی بزرگ کار را پیش ببرند ولی از انواع سنگها برای ساخت و ساز استفاده گردید که به ظاهرسازی بهتر باغها کمک نمود و باید همین شیوه توسط مالکان، تحت نظارت دستگاههای مسئول صورت بگیرد.
ج) خطرات نحوه انتقال آب قنوات
این معضل که در همین ماههای اخیر پدید آمده است بحث انتقال آب قنات قارزی با لوله به باغهای پایین دست است که نقش هیچ ارگان تخصصی و نظارتی در آن دیده نمیشود و تنها برخی مالکان بهصورت چراغ خاموش در حال جمع آوری هزینهها برای این خط لوله هستند در حالی که سایر مالکان از این امر ناراضی هستند ولی مجبور خواهند شد که هزینه را بپردازند تا مبادا در جویهای خشک، آب کشاورزی آنها از دست برود. این طرح اگر عملی شود بهطور قطع مشکلات عدیدهای را در پی خواهد داشت که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
خشک شدن بسیاری از درختان بهویژه درختان کهنسال که در کنار مسیر آب قرار گرفتهاند. پیدا نشدن آب کافی برای جانداران و پرندگان باعث نابودی و کوچ بسیاری از آنها خواهد شد و در باغها دیگر صدای آرامش بخش پرندگان وجود نخواهد داشت.
کاهش رطوبت هوا در فضای باغها و همچنین فضای شهرکه خود باعث افزایش کمی غلظت گرد و غبار خواهد شد که این گرد و غبار با نشستن بر روی درختان باعث: مسدود شدن منافذ برگها و کاهش تنفس درخت، نرسیدن نور کافی و کاهش شدید فتوسنتز و در دوره گرده افشانی نیز بهشدت بازده تلقیح گیاه را پایین میآورد
که اینها همه باعث کاهش تراکم گیاهی، کاهش کمی و کیفی محصولات و افت رشد درختان را به دنبال خواهد داشت.
افزایش دمای محیطی باغها و سطح شهر نیز از دیگر آسیبهای نبود آبهای سطحی به شمار میرود که باعث خواهد شد شهر جغتای و باغها آن دیگر هوای خنک و مطبوع گذشته را نداشته باشد. از دیگر مشکلات این طرح میتوان به در دسترس نبودن آب آشامیدنی برای مالکان و گردشگران اشاره داشت. تصور آن سخت است مردمی که قبلاً از این موهبت استفاده میکردهاند باید برای رفتن به باغها چند ظرف آب شهری بردارند تا بدون آب نمانند!
اینها بخشی از مشکلاتی بود که در آینده بروز خواهد کرد اما سخن برخی از مالکان برای پِرت رفتن آب در زمین و کانالهای خاکی نیز بهحقاست اما راهکار این قضیه لوله گذاری مسیر نمیباشد و باید این عواقب را در نظر گرفت.
ما با مشورت و تحقیق در این حوزه با توجه به همه نکات بالا و با توجه به فضای طبیعی باغها، به راهکار ساخت «کانالهای پهن با سنگ رودخانه» رسیدیم که هم پِرت آبها را رفع میکند، هم با فضای باغها هم خوانی دارد و هم آب را بهصورت سطحی منتقل میکند که با مسیر سازی مناسب آب میتوان فضاسازی بسیار زیبا همراه با صدای شرشر آب فراهم نمود که مورد رضایت عموم قرار گیرد.
باید به باغداران و مالکان گرامی نیز این نکته را گوشزد کنیم که باغات جغتای عواید مالی چندانی ندارد که بر سر آبهای قنوات جنگ و جدال صورت پذیرد، بلکه این باغها یادگار گذشتگان ماست که قطعاً راضی نبودهاند و نیستند که دور تمام باغها دیوارهای بلندی کشیده شود و بر سر دقیقهای آب جدل باشد و حتی مردم و حیوانات را از آبی که از الطاف الهی است محروم کنیم.
در شیوه پیامبر (ص) نیز ایشان، منع استفاده از آبهای جاری و روان،جهت استفاده سایر مردم و چهارپایان را به شدت نهی میکردند.
از همه مردم عزیز و مسئولین محترم خواهشمندیم که قدر این نعمات را دانسته و همه باهم در راستای حفظ این منابع الهی بکوشیم.